در این نوشتار به اختصار به بررسی انواع چای ایرانی بر حسب درجه بندی کیفی آنها می پردازیم. آنچه در فرآیند برداشت چای حاصل می شود و نوع چیدن آن، تعیین کننده نام و درجه کیفی چای است. هرچه چای درجه کیفی بهتری داشته باشد و نوع ممتاز آن به حساب آید قیمت بالاتری نیز دارد.
چای ایرانی در دنیا به چای ارگانیک معروف است زیرا به دلیل آب و هوای مناسب شمال کشور نیازی به استفاده از سم برای از بین بردن آفات ندارد. در فرآوری آن از عطر و رنگ های مصنوعی استفاده نمی شود اما با همه این توضیحات سوالات زیادی در مورد چای ایرانی مطرح می شود از جمله اینکه چرا کیفیت چای ایرانی یکنواخت نیست؟ چای ایرانی مرغوب را از کجا تهیه کنیم؟ چگونه یک چای با کیفیت را تشخیص دهیم؟
به طور کلی 4 نوع اصلی چای ایرانی در ایران تولید می شود که عبارتند از: چای ممتاز زرین (سرگل)، چای شکسته (چای شکسته)، چای قلم (چای قلم) و چای باروتی (بهترین نوع چای از نظر کیفیت، عطر، طعم و رنگ).
کیفیت چای به عوامل زیادی از جمله نوع برداشت، جوانی گیاه چای، سازنده و در نهایت سورتینگ مناسب بستگی دارد.
برخی از تولیدکنندگان یا فروشندگان چای، چای درجه یک را با چای شکسته یا باروت ترکیب می کنند تا سود بیشتری کسب کنند و قیمت تمام شده محصولات را کاهش دهند.
اگر چای عالی بهاره خالص باشد (مثلاً چای خریداری شده ترکیبی از چای شکسته و عالی نیست) به آن چای گل بهاره نیز می گویند.
برندهای مطرح ایرانی از نام هایی مانند وزین، زرین، ممتاز و شکسته ممتاز برای بهترین محصولات چای خود استفاده می کنند.
شهرستانهای لاهیجان، رودسر، کلاچای، چابکسر و رامسر از بهترین شهرهای دارای باغات چای در شمال ایران هستند. در فصل برداشت چای، عطر تند و مطبوع آن را می توان به خوبی در اطراف کارخانه های چای سازی استشمام کرد. منطقه خوش آب و هوای گیلان، بهترین باغات چای دنیا را به لحاظ کیفیت و سلامت ( دور ماندن حداکثری از آلاینده های محیطی خاک و هوا) دارد. بنابراین چای ایرانی حاصله در این مناطق، گزینه خوبی برای مصرف و نوشیدن است.
برای خرید چای ایرانی نیز باید حساسیت و توجه بیشتری داشت؛ البته به این خاطر که زمان مناسب خریداری بر کیفیت چای می افزاید. بهترین زمان برای خرید چای تازه، بهار است. چای برداشت شده در فصل بهار بهترین عطر و کیفیت را دارد. البته چای در تابستان و پاییز نیز برداشت می شود اما کیفیت چای بهاره را ندارد.
این چای ایرانی فقط حاوی جوانه های چای است که بالاترین برگ های چای است. همانطور که از نام آن مشخص است، دانه ها بسیار کوچک، تیره تر از انواع دیگر هستند و طعم تلخی دارند که ممکن است برای همه خوشایند نباشد. قیمت این چای ایرانی نسبت به سایر انواع چای بیشتر است.
این چای ایرانی حاوی یک غنچه و یک برگ پایینی است. چای خشک این نوع کمی بزرگتر از نوع گل است، اما ساقه گیاه به ندرت در آن دیده می شود. برای بسیاری از مصرف کنندگان، این چای خوشمزه ترین و مطلوب ترین نوع چای است. رنگ متورم آن قرمز است، اما نه به تلخی نوع اول.
همانطور که از نام آن مشخص است ساقه گیاه چای در این نوع بیشتر دیده می شود و نسبت به دو نوع قبلی بزرگتر است. رنگ دم کرده این چای روشن تر است. البته ارزان تر است.
اگر برگ های سوم و چهارم گیاه چای چیده شود، چای شکسته از خرد کردن و عمل آوری آن در کارخانه به دست می آید. کیفیت، رنگ، تلخی و قیمت این نوع چای کمتر از انواع دیگر است.
Chiyakotrvel.com. 2021. Persian tea. https://chiyakotravel.com/persian-tea